ในการควบคุมคุณภาพน้ำหรือกระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่ม ค่าความขุ่น (Turbidity) ถือเป็นหนึ่งในพารามิเตอร์สำคัญที่ไม่ควรมองข้าม โดยเฉพาะเมื่อใช้อุปกรณ์วัดแบบ NTU (Nephelometric Turbidity Unit) ซึ่งเป็นมาตรฐานสากลในการวัดค่าความขุ่น
แต่ปัญหาที่หลายโรงงานพบก็คือ…
“วัดค่าความขุ่นแล้วไม่ตรง ไม่เสถียร หรือค่าวิ่งผิดปกติ”
เราจะพาคุณไปรู้จัก 5 ปัจจัยรบกวน ที่อาจเป็นสาเหตุของปัญหานี้ พร้อมแนวทางป้องกัน
NTU คืออะไร? ทำไมการวัดค่าความขุ่นจึงสำคัญ
NTU ย่อมาจาก Nephelometric Turbidity Units ซึ่งเป็นหน่วยที่ใช้วัดปริมาณการกระเจิงของแสงที่ผ่านสารละลายหรือของเหลว โดยค่าความขุ่นสูง = ของแข็งแขวนลอยเยอะ → น้ำไม่ใส
ทำไมต้องวัดค่าความขุ่น?
- ตรวจสอบคุณภาพน้ำดื่ม / น้ำประปา
- ควบคุมกระบวนการผลิตในโรงงานอาหาร
- ตรวจสอบระบบบำบัดน้ำเสีย
- เป็นหนึ่งในเกณฑ์ตามมาตรฐาน GMP / HACCP
ปัญหา “วัดค่าความขุ่นแล้วไม่ตรง” เกิดจากอะไร?
มาดูกันว่า 5 ปัจจัยรบกวนหลักที่ทำให้ค่าความขุ่น NTU เพี้ยน มีอะไรบ้าง:
1. ฟองอากาศในตัวอย่าง
ฟองอากาศขนาดเล็กสามารถกระเจิงแสงเหมือนกับของแข็งในน้ำ ส่งผลให้ค่าความขุ่นสูงกว่าความเป็นจริง
แนวทางแก้ไข:
- ปล่อยให้ตัวอย่างพักสักครู่ให้ฟองอากาศสลาย
- หลีกเลี่ยงการเขย่าหรือกวนตัวอย่างก่อนวัด
2. สีของตัวอย่างน้ำ
น้ำที่มีสีเข้ม เช่น สีน้ำตาลจากสารอินทรีย์ อาจรบกวนการตรวจจับแสงของเซนเซอร์
แนวทางแก้ไข:
- ใช้เครื่องวัดที่สามารถชดเชยค่าสีได้ (บางรุ่นจะมีฟังก์ชันนี้)
- ถ้าจำเป็น ให้กรองหรือปรับสภาพน้ำก่อนวัด
3. ตะกอนหรือเศษสิ่งสกปรกในตัวอย่าง
ถ้ามีตะกอนขนาดใหญ่หรือเศษวัสดุลอยปน → เซนเซอร์อาจวัดค่าสูงขึ้นทันที
แนวทางแก้ไข:
- กรองตัวอย่างด้วยกระดาษกรอง หรือใช้ Syringe Filter
- หลีกเลี่ยงการวัดตัวอย่างที่มีการตกตะกอนชัดเจน
4. ความผิดพลาดจากภาชนะวัด (Cuvette)
รอยนิ้วมือ, ฝุ่น หรือรอยขีดข่วนบนหลอดวัดแสง (cuvette) อาจทำให้แสงสะท้อนผิดเพี้ยน
แนวทางแก้ไข:
- ใช้ผ้านุ่มเช็ด cuvette ทุกครั้งก่อนวัด
- ตรวจสอบให้แน่ใจว่า cuvette ไม่มีรอยขีดข่วน
5. การสอบเทียบเครื่องวัดไม่ถูกต้อง
เครื่องวัดค่าความขุ่นต้องสอบเทียบ (calibrate) เป็นประจำ หากละเลย จะวัดค่าผิดแม้ตัวอย่างปกติ
แนวทางแก้ไข:
- ใช้สารมาตรฐานความขุ่น (Turbidity Standards) ตามคู่มือ
- ปฏิบัติตามรอบการสอบเทียบ เช่น ทุก 3 เดือน หรือเมื่อใช้งานหนัก
สรุป: ถ้าค่าความขุ่น NTU ไม่ตรง… อย่าเพิ่งโทษเครื่อง
ค่าความขุ่น NTU ที่วัดได้ “ผิดเพี้ยน” อาจไม่ได้เป็นเพราะเครื่องเสียเสมอไป แต่เกิดจากปัจจัยรบกวนหลายอย่างที่เราสามารถควบคุมได้ ถ้าคุณตรวจสอบและจัดการกับ 5 ปัจจัยที่กล่าวมา ก็จะมั่นใจได้ว่าค่าความขุ่นที่วัดออกมาแม่นยำและน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น